گزارش

سهم رسانه ها از اعتراضات مردمی: سانسور و خودسانسوری
سهم رسانه ها از اعتراضات مردمی: سانسور و خودسانسوری
31 دسامبر 2017 by نیوشا صارمی

روز سوم اعتراضات و تظاهرات مردم در شهرهای متعددی در سرتاسر کشور در حالی سپری شد که خبرهای اعتراضات آن‌ها تنها به صورت کلی و سربسته در رسانه‌ها منتشر شد و جزییات اعتراضات و شعارها به مطبوعات و خبرگزاری‌ها راه پیدا نکرد.

اغلب رسانه‌های اصول‌گرا نوشتند اعتراضات مردم تنها به مسایل اقتصادی بوده و به آمریکا برای حمایت از این اعتراضات تاختند و سعی کردن انگشت اتهام را به سمت غرب و عربستان بگیرند٬ رسانه‌های اصلاح‌طلب و نزدیک به دولت هم در غالب مقالات یا مصاحبه‌هایی سعی کردند تظاهرات‌های اخیر در شهرهای مختلف را پوشش دهند اما همچنان به جزییات این تظاهرات‌٬ شعارها و تلفات مالی و جانی آن اشاره‌ای نشد.

صدا و سیما هم که در دو روز اول اعتراضات سکوت کرده بود، هم‌موضع با رسانه‌های اصول‌گرا تاکید کرد «جریانات ضد انقلاب» و آمریکا بر دغدغه‌های اقتصادی مردم موج‌سواری می‌کنند. یک منبع آگاه در صداوسیما در پاسخ به انتقادها درباره سکوت در مورد اعتراضات به شبکه خبر گفته است که نپرداختن به تجمعات دو روز گذشته به علت «ابلاغ دستگاه‌های ذیربط مبنی بر منعکس نشدن موضوع در صداوسیما» صورت گرفته است.

خبرنگار یک خبرگزاری رسمی به «خبرنگاری جرم نیست می‌گوید» در دو روز اول مسوول سرویس سیاسی اجازه‌ی انتشار هیچ خبری در این رابطه را نداده: «گفتند رییس خبرگزاری موکدا گفته فعلا برای انتشار اخبار دست نگه‌ دارید.» این خبرنگار می‌گوید پیش از این اغلب تجمع‌های کارگری را پوشش داده بود‌ و مشغول تهیه خبر اعتراضات مردمی بوده‌اند که به آن‌ها گفته شده این اخبار منتشر نخواهد شد: «فکر کنم این تصمیم از خارج از خبرگزاری به رییس ابلاغ شده بود٬ معمولا در مواقع حساس سریع با خبرگزاری‌ها تماس می‌گیرند و دستوراتی را ابلاغ می‌کنند. نمونه‌ی این رفتار را بارها در سال ۸۸ تجربه کرده‌ایم. حساسیت روی خبرگزاری‌ها خیلی بیشتر از سایر رسانه‌هاست، چون منبع اصلی و اولیه تهیه خبر خبرگزاری‌ها هستند.»

یکی از روزنامه‌نگارن شاغل در  روزنامه‌ای اصلاح‌طلب به «خبرنگاری جرم نیست» می‌گوید مدیرمسوول به ما گفت به هیچ وجه به جزییات خبر اشاره نکنید و تنها اظهارنظرهای رسمی مقامات را پوشش بدهید: «از آن‌جایی که تا آن زمان اظهارنظری از سوی مقامات صورت نگرفته بود ما نتوانستیم خبر را کار کنیم در روزهای بعدی هم به طور کلی اشاره کردیم تجمعاتی در شهرهای مختلف کشور صورت گرفته.  حتی اجازه داده نشد به طور کلی بگوییم شعارهایی علیه حکومت داده شده است٬ فکر می‌کنم بیش از این‌که نیرویی از بیرون باعث این سانسور شده باشد، خود مدیرمسوول خودسانسوری کرد و از ترس برخورد نگذاشت اخبار را منتشر کنیم.»

او می‌گوید در روز سوم پس از این که برخی از رسانه‌های اصلاح‌طلب محتاطانه به ماجرا پرداختند مدیرمسوول این روزنامه هم اجازه انتشار مصاحبه و مقالاتی در این زمینه را داده است.

روزهای اول و دوم اعتراضات را شاید بتوان روز سردرگمی و سکوت خبری رسانه‌ها نامید. روزنامه‌ها فرصت داشتند تا روز جمعه که روزنامه‌ی شنبه را آماده می‌کنند تدبیری بیاندیشند و نپرداختن به موضوع را گردن تعطیلی آخر هفته بیاندازند اما خبرگزاری‌ها پاسخی برای سکوت خود نداشتند.

روز دوم اما رسانه‌های اصول‌گرا اندک اندک با موضع خودشان به موضوع وارد شدند و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی رسانه‌های اصلاح‌‌طلب هم در شبکه‌های اجتماعی به نقل از آن‌ها به اطلاع‌رسانی پرداختند در فضایی که رسانه‌های رسمی یا ساکت بودند یا همه‌ی اخبار را منتشر نمی‌کردند تلگرام و کانال‌های تلگرامی یکه‌تاز میدان اطلاع‌رسانی شدند و کار به جایی رسید که در روز سوم محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران بدون اشاره مستقیم به نام کانال «آمدنیوز» که به یکی از منابع اصلی انتشار فراخوان‌های تجمعات و تصاویر و اخبار معترضان بدل شده بود، در توییتر از مدیر تلگرام خواست که جلوی فعالیت «یک کانال تلگرامی» را بگیرد که «خشونت را در میان معترضان ایرانی» ترویج می‌کرد.

ظاهرا این کانال علاوه بر تشویق به استفاده از کوکتل مولوتف ویدیویی را به اشتراک گذاشته که مردی در آن ماموران و مسوولان حکومتی را  تهدید به حمله‌ی مسلحانه می‌کند. پاول دوروف، مدیر عامل تلگرام در پاسخ در توییتر نوشت: «دعوت به خشونت بر اساس مقررات تلگرام ممنوع است، اگر چیزی که شما گفته‌اید درست باشد، ما ناچاریم چنین کانال را بدون توجه به محبوبیت و گرایش‌های سیاسی آن مسدود کنیم».

پس از آن و در شامگاه روز شنبه ۹ دی بود که این کانال تلگرامی با حدود یک‌ میلیون و پانصد هزار دنبال‌کننده از دسترس خارج شد و کاربران پس از مراجعه به این کانال با این پیام روبرو شدند که این کانال دیگر در دسترس نیست. مدیر تلگرام گفته دلیل بسته شدن کانال آمدنیوز تشویق به خشونت و استفاده از کوکتل مولوتوف بوده است.

 بعد از آن  ادوارد اسنودن افشاگر اطلاعاتی با انتقاد از تلگرام و دوروف در توییتر خود نوشت این سرویس کانال‌های عمومی ناامن و سانسورپذیری دارد که به عنوان پیام‌رسان امن تبلیغ می‌شود. اسنودن می‌گوید نمی‌توان یک سرویس مستقل را از مسدود شدن در رژیم‌های اقتدارگرا نجات داد فقط می‌توان مسدود شدن آن را به تعویق انداخت: باید به این فکر کنید که چطور به نفع مردم به طوری که سرویس حتی بعد از مسدود شدن هم در دسترس باشد، فعالیت کنیم.

 

لطفا یک آدرس ایمیل معتبر وارد کنید