گزارش «کاسبانِ سانسور»، نوشته «علیرضا غلامی» و «حسن همایون» درباره قاچاق کتاب در ایران، نامزد جایزه جهانی «داستان واقعی» شدند.
گزارش کاسبان سانسور در شماره دی ماه ۱۳۹۷ مجله «تجربه» منتشر شده بود و در این گزارش، نویسندگانش به رودررویی نشر قانونی و نشر غیرقانونی در ایران پرداخته و نشان داده بودند با وجود هیاهوی برخی ناشران بزرگ ایرانی، آنها در شکلگیری قاچاقِ کتاب سهم داشتهاند.
بنابراین گزارش، ناشران رسمی در اوایل دهه ۹۰ که با سختگیری اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رکود فروش مواجه بودند، در کتابفروشیهای خود به فروش نسخههای افستشده پرداخته و عملاً زمینه رشد شبکه افست را فراهم کرده بودند.
مهر نوشت در سالهای اخیر تعدادی از کتابهای ناشران ایرانی به صورت غیرقانونی افست شده و موجب ضرردهی صنعت نشر ایران شده بودند. به همین دلیل، «اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران» با همکاری پلیس و دستگاه قضایی به برخورد با ناشران غیررسمی و بازداشت آنها پرداخت. اما گزارش مجله تجربه نشان میدهد افستِ کتابهایِ قانونی درصد ناچیزی از شبکه موسوم به «قاچاق کتاب» بوده است و در این شبکه اغلب کتابهایی دیده میشود که از اداره کتاب مجوز ندارند.
گزارش کاسبانِ سانسور نشان داده است ناشران بزرگ رسمی و وزارت ارشاد با دامن زدن به سانسور از یک سو و بیاعتنایی به کپیرایت از سوی دیگر، عملاً زمینه رشد قاچاق کتاب را در ایران فراهم آوردهاند.
در جایزه جهانی داستان واقعی که سه برنده اصلی آن ۳۱ آگوست (۹ شهریور) در شهر «برن»، پایتخت سوییس اعلام میشود، ۹۲۴ روزنامهنگار از دهها کشور شرکت کردهاند که آثارشان به زبانهای فارسی، عربی، انگلیسی، روسی، فرانسوی، چینی، هندی، پرتغالی، اسپانیایی، ژاپنی، ایتالیایی و آلمانی بوده است.
۳۹ گزارش از ۱۲ زبان مختلف که در رسانههایی مانند «نیویورکتایمز»، «گاردین»، «لوموند»، «زود دویچه تسایتونگ» و «بیبیسی» منتشر شدهاند، به مرحله نهایی این جایزه راه یافتهاند.
از زبان فارسی، گزارشهای کاسبان سانسور نوشته علیرضا غلامی و حسن همایون، «اگر به اتهام قتل بازداشت شوید و پول نداشته باشید» نوشته «فاطمه کریمخان» از «ایسنا» و «تلگرام؛ محبوبِ مغضوب» نوشته «طاهره رحیمی» از «صدای پارسی» نامزد شدهاند که داوری آنها به عهده «امیرحسن چهلتن»، «محمد قائد» و «سرگه بارسقیان» بوده است.
نامزدها از ۳۰ آگوست (هشتم شهریور) به مدت سه روز در جشنواره جهانی روزنامهنگاران شرکت و درباره آثار خود بحث میکنند. به همه نامزدها سه هزار فرانک سوییس نیز اهدا میشود.
هشت داور که بین آنها نامهایی چون «سوتلانا الکسویچ»، برنده نوبل ادبیات نیز هست، آثار راه یافته به مرحله نهایی را که به زبانهای انگلیسی و آلمانی ترجمه شدهاند، داوری خواهند کرد.