«کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران» در گزارش سال ۲۰۱۹ خود که به تازگی منتشر شده، با «پویان خوشحال»، روزنامه‌نگاری که پس از محکوم شدن به شش سال زندان، از ایران خارج شد و اکنون در کشوری دیگر زندگی می‌کند، گفت‌وگو کرده است. پویان خوشحال در این گفت‌وگو از شرایط زندان، دادگاه و تصمیم خود به ترک ایران گفته است.

این روزنامه‌نگار جوان از زمان ترک کشور تاکنون با جایی مصاحبه‌ای نداشته و این اولین بار است که درباره آن‌چه بر او گذشته، صحبت کرده است. به گفته او، ماموران اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از آزادی به او گفته بودند که از کار خبری و حضور در شبکه‌های اجتماعی فاصله بگیرد و حتی آزادی خود را هم علنی نکند.

کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران در گزارش امسال خود با ۲۵۰ روزنامه‌نگار از کشورهای مختلف که تجربه زندان و بازداشت داشته‌اند، گفت‌وگو کرده است.

کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران یک سازمان مستقل و غیرانتفاعی است که از سال ۱۹۸۲ در نیویورک آمریکا تاسیس شد. این کمیته با اصل «لزوم مطبوعات آزاد برای رشد جوامع مدن از حقوق روزنامه‌نگاران در سراسر جهان با انتشار گزارش‌های مستند و واقعی از وضعیت آنها دفاع می‌کند. 

موسسان این کمیته گروهی از خبرنگاران آمریکایی در حوزه اخبار خارجی بودند که نیاز به تشکیل چنین سازمانی را برای محافظت از روزنامه‌نگاران در مقابل حکومت‌های دیکتاتور و خودکامه را احساس کردند. 

پویان خوشحال، ۲۹ ساله، یکی از این روزنامه‌نگارانی است که کمیته برای گزارش سالانه خود با او مصاحبه کرده است. او در آبان ۱۳۹۷ به دلیل استفاده از کلمه «درگذشت» به جای «شهادت» در توصیف کشته شدن «حسین بن‌علی»، امام سوم شیعیان، بازداشت شد. او در آن زمان خبر‌نگار روزنامه «ابتکار» بود. 

خوشحال به خاطر همین کلمه، نه تنها به به مدت دو ماه در بازداشت بود و بعد حکم شش سال زندان گرفت بلکه از کارش هم اخراج شد در حالی که مدیران روزنامه محل کارش هیچ حمایتی از او نکردند. 

پویان خوشحال متهم به سه اتهام «توهین به ائمه»، «توهین به مقدسات» و «تحریک افراد به جرایم منافی عفت» شد و در تاریخ ۱۸ تیر ‍۱۳۹۸ نیز دادگاه تجدیدنظر بدون حضور او و وکیلش، حکم وی را عینا تایید کرد. 

او که به گفته خودش حاضر نبوده شش سال از جوانی خود را فقط به خاطر یک کلمه در زندان سپری کند، تصمیم به ترک کشور می‌گیرد. 

به گفته این روزنامه‌نگار، قرار وثیقه برای آزادی موقت او، سند خانه پدریش بوده است که حالا با توجه به خروج او از کشور، به احتمال زیاد قوه قضاییه سند را پس نخواهد داد: «یعنی دولت ملک را صاحب می‌شود.»

خوشحال کار خود را به عنوان روزنامه‌نگار، از شهریور ۱۳۹۴ با روزنامه ابتکار شروع کرد و تا زمان بازداشت در آبان ۱۳۹۷، در آن روزنامه به عنوان خبرنگار و دبیر سرویس اجتماعی مشغول به کار بود. 

او درباره این که آیا در دوران بازداشت شکنجه شده، گفته است: «من از نظر جسمی شکنجه نشدم. به عنوان یک خبرنگار، وقتی به اتهامی که برای من نوشته‌اند نگاه می‌کنم، خنده‌ام می‌گیرد. توهین به مقدسات، آن هم برای نوشتن کلمه درگذشت. همین موضوع به شدت یک شکنجه روانی است؛ شکنجه‌ای که در زندان نصیب فرد می‌شود و شکنجه‌هایی که پس از آزادی موقت گریبان او را می‌گیرد. انفرادی، شکنجه است. برای یک خبرنگار، نداشتن قلم، شکنجه است. تهدید یک خبرنگار به "سب النبی" و توهین به مقدسات که حکم اعدام دارد، شکنجه است. تهدید یک خبرنگار به آزار و اذیت خانواده او توسط بازجو، شکنجه است. ما حتی در بند دو الف و در زمان کوتاه هواخوری، حق نرمش کردن هم نداشتیم! بعد از شش روز از دستگیری، اجازه دادند که با خانواده‌ام تماس بگیرم. بزرگ‌ترین شکنجه من پس از دو ماه حضورم زندان، روز دادگاه بود که برای اولین بار مادرم را دیدم که به اندازه  ۱۰سال شکسته شده بود و این بزرگ‌ترین شکنجه من بود. حتی هنوزم هم گاهی نام خودم را در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها جست‌وجو می‌کنم. درخواست اعدام و بسیاری دیگر تا همیشه و همیشه بر من تاثیر خواهد گذشت.»

این روزنامه‌نگار درباره شرایط زندانی که در آن بازداشت بوده نیز گفته است: «هیچ زندانی وجود ندارد که وضعیت خوبی داشته باشد یا حداقل من این‌طور فکر می‌کنم. متاسفانه با وجود بندهای مخوفی چون بند دو الف و بند ۲۰۹ زندان اوین و حتی ۲۴۰، نمی‌توان حتی گفت وضعیت زندان‌های ایران رو به بهبود است. حداقل راجع به زندان اوین این موضوع صحت ندارد. بند دو الف زندان اوین که متعلق به اطلاعات سپاه است، قوانین خاص خودش را دارد؛ برای مثال، چشم‌بند یک بخش جدا نشدنی از بند دو الف است. نگهبان‌ها عموما افراد کم‌سواد و بی‌سواد و بی‌خبر از وضعیت جامعه انتخاب می‌شوند. فضای هواخوری کوچک و روزانه حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه، آن هم با چشم‌بند. اتاق بازجویی عجیب تا فرد متهم بترسد و به نکرده‌های خود اعتراف کند. این تنها بخشی از وضعیت بند دو الف است و صدای شکنجه به کرات از سلول مجاور شنیده می‌شد. در اندرزگاه‌های زندان اوین، وضعیت بهتری مشاهده می‌شود. یکی از دلایل اصلی آن این است که سالن‌ها به دست خود زندانی‌ها اداره می‌شوند و از بازجویی دیگر خبری نیست.»

خوشحال در این گفت‌وگو اشاره کرده که ماموران اطلاعات سپاه پیش از آزادی با قرار وثیقه، به او گفته‌اند باید از حرفه روزنامه‌نگاری فاصله بگیرد: «اطلاعات سپاه تاکید می‌کرد که از کارهای خبری و خبرنگاری فاصله بگیرم. در جلسات آخر بازجویی می‌گفتند برگرد به شهرستان و در آن‌جا زندگی کن. ضمن این‌که اطلاعات سپاه تهدید کرده بود که موضوع آزادی از زندان و وثیقه را علنی نکنم. در نتیجه، از کار بی‌کار شده بودم و حتی اجازه حضور در فضای مجازی را هم نداشتم. این موضوع چه از نظر مالی و چه از نظر روانی تاثیر بسیار منفی روی من داشت؛ منی که تمام علاقه‌ام به نوشتن بود.»

اگر چه روزنامه ابتکار اشتباه صورت گرفته  را تصحیح و پویان خوشحال را نیز اخراج کرد اما با درخواست تعقیب قضایی او توسط برخی افراد تندرو که تعدادی از توییت‌های دیگر این خبرنگار را نیز مصداق هتاکی به امام سوم شیعیان و سایر ائمه توصیف و او را متهم به توهین به مقدسات کرده و حتی مستحق مجازات اعدام دانسته بودند، این روزنامه‌نگار بازداشت شد.

پس از بالا گرفتن ماجرا و اعتراض شیعیان مذهبی در شبکه‌های اجتماعی، دادستان تهران بدون ذکر نام، از تعقیب قضایی و صدور مجرمیت برای پویان خوشحال در نتیجه «گزارش‌های مردمی» خبر داد. 

خبرگزاری «ایسنا» روز دوم آبان به نقل از دادستان تهران نوشت که پرونده قضایی این خبرنگار به دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع شده است: «سرپرست دادسرای فرهنگ و رسانه در پی گزارش منابع مردمی و ضابطین قضایی فردی که در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار فعالیت رسانه‌ای می‌کرد و مطالب متعدد توهین‌آمیز علیه حضرت اباعبدالله منتشر کرده، اعلام جرم کرده است.»

پویان خوشحال اما اولین روزنامه‌نگاری نبود که به دلیل ابراز عقیده‌اش یا اشتباه، به توهین به مقدسات متهم شد. پیش از این «محمدحسین میراسماعیلی»، روزنامه‌نگار را نیز به دلیل انتشار مطالبی در توییترش بازداشت و به ۱۰ سال حبس محکوم کردند. میراسماعیلی هم قبل از اجرای حکمش، از ایران خارج شد. 

«شاهین نجفی»، خواننده ایرانی نیز به دلیل خواندن ترانه‌ای درباره ائمه شیعه، از سوی از مراجع تقلید «مرتد» و مستحق اعدام شناخته شد.
قوه قضاییه «محسن نامجو»، دیگر خواننده معروف ایرانی را نیز به دلیل خواندن قرآن با سبکی متفاوت در یک ترانه، به پنج سال زندان محکوم کرد. هر دو آن‌ها پس از این تهدیدات، ایران را ترک کردند.