طبق اطلاعات جمع‌آوری شده توسط «ایران‌وایر»، بازداشت ۶۰ روزنامه‌نگار از شروع اعتراضات سراسری علیه حکومت در ایران تایید شده است. ۱۳ نفر از این تعداد تاکنون آزاد شده‌اند. براساس اطلاعاتی که به دست «ایران‌وایر» رسیده است، تعدادی هم احضار و تهدید شده و تمام وسایل الکترونیکی آن‌ها مصادره شده است. گفته می‌شود  نهادهای امنیتی از روزنامه‌نگاران بازداشتی خواسته‌اند با آن‌ها همکاری کنند.

روزنامه‌نگاری از ایران به ما می‌گوید برخی روزنامه‌نگاران از ترس هجوم شبانه و بی‌خبر نیروهای امنیتی به منازل روزنامه‌نگاران، شبانه روز را با استرس سپری می‌کنند. به گفته یکی از روزنامه‌نگاران که به تازگی مجبور به ترک ایران شده است، برخی از روزنامه‌نگاران می‌گویند به خانواده‌های خود هشدار داده‌اند که در صورت حمله شبانه نیروهای امنیتی و لباس شخصی به منازل آن‌ها، نترسند و آرامش خود را حفظ کنند. 

برای حفظ امنیت روزنامه‌نگارانی که با ما گفت‌وگو کرده‌اند، نام آن‌ها در این گزارش عنوان نشده است. 

***

یک روزنامه‌نگار ساکن تهران به«ایران‌وایر» می‌گوید، یک ساک کوچک از وسایل اولیه آماده کرده و بالای سرش گذاشته که اگر ماموران امنیتی بی‌وقت سراغ او آمدند، آمادگی نسبی برای بازداشت داشته باشد: «داروها، لباس زیر و کمی وسایل بهداشتی جمع‌ کرده‌ام در یک کوله پشتی. به همسر و بچه‌ها هم گفته‌ام ممکن است هر لحظه بیاند، اگر شب آمدند؛ نترسند.» او توضیح می‌دهد در جواب فرزندانش که پرسیده‌اند مگر تو مرتکب جرمی شده‌ای که فکر می‌کنی ممکن است بیایند و تو را ببرند توضیح داده که همکاران دیگرش هم که این روزها شب و روزشان را در زندان سر می‌کنند، جرمی نکرده‌اند و تنها به خاطر شغلی که دارند بازداشت شده‌اند. 

در روزهای گذشته، علاوه‌بر خبرنگاران و عکاسانی که بازداشت شده‌اند، خبرنگارانی هم احضار و تهدید شده‌اند. خانه برخی تفتیش شده و موبایل، لپ‌تاپ و وسایل الکترونیکی آن‌ها مصادره شده است. یک خبرنگار به «ایران‌وایر» می‌گوید: «جرم ما فقط شغل‌مان است. قبلا می‌گفتند آنچه را ما نمی‌خواهیم ننویسید، حالا می‌گویند آنچه را ما می‌خواهیم بنویسید. این وضعیت رسانه است. هر چیزی را بنویسیم که به مذاق‌شان خوش نیاید بازداشت می‌شویم. مگر الهه محمدی یا نیلوفر حامدی چه کردند که این همه روز در زندان مانده‌اند؟»

یکی دیگر از خبرنگارانی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: «من و چند نفر دیگر از همکاران نزدیکم با وکیل هم صحبت کرده‌ایم که اگر مشکلی برایمان پیش آمد و بازداشت شدیم، حق و حقوق خودمان و خانواده‌مان را پیگیری کند. ما که صنف و انجمن درستی که حامی ما باشد نداریم، خودمان هستیم و خودمان . برای همین به خانواده‌مان هم آموزش داده‌ایم که اطلاع‌رسانی کنند و فریب بازجو و بازپرس و … را نخورند.»

در روزهای اخیر در خصوص اینکه چه میزان از روزنامه‌نگاران بازداشتی حمایت صورت گرفته است، نقدهای بسیاری متوجه جامعه رسانه‌ای ایران شد. خبرنگاران می‌گویند، در مقام مقایسه پس از بازداشت برخی هنرمندان سینمایی  و تئاتری، یا بازداشت چهره ورزشی همچون «وریا غفوری»، واکنش‌های بسیاری از سوی  همکاران آن‌ها در جامعه هنری و ورزشی کشور دیده شد، اما درباره روزنامه‌نگاران این واکنش‌ها وجود نداشت. 

روز شنبه۱۲آذر، عکسی در شبکه‌های مجازی پخش شد که افسوس و آه بسیاری را بلند کرد؛ پیرمرد با موهایی یک‌دست نقره‌ای،‌ از پشت بسته شده،‌ عصا به دست مقابل بازداشتگا‌ه «اوین» حضور پیدا کرده بود تا نسبت به بازداشت گروهی از هنرمندان تئاتر کشور که پرفورمنسی در اعتراض به حجاب اجباری و کشتار و سرکوب معترضان اجرا کرده‌ بودند، اعتراض کند. او کسی نبود جز «علی رفیعی»،‌ کارگردان به نام سینما و تئاتر ایران.

پیش از آن هم حضور «احمدرضا عابدزاده» و«کریم باقری»، فوتبالیست‌های پیشکسوت در دادستانی، برای پیگیری وضعیت وریا غفوری و «پرویز برومند»، فوتبالیست‌های بازداشت شده در اعتراضات خبرساز شده بود.

روزنامه‌نگاران بسیاری پس از انتشار این خبرها در شبکه‌های اجتماعی پرسیده بودند که پس پیشکسوتان و اساتید روزنامه‌نگاری کجا هستند؟ پرسشی که البته همچنان بی پاسخ مانده است.

شماری از روزنامه‌نگاران با تشکیل اتاقی در «کلاب هاووس»، در همین رابطه نسبت به این شرایط واکنش نشان داده و «علیرضا مستوفی»،‌ از کانال خبری «ایران من» و تشکیل دهنده این اتاق، در اعتراض به این سکوت گفت: «روزنامه‌ها را تعطیل کنید.» 

 

متولی حمایت مستقل از روزنامه‌نگاران کدام نهاد است؟ 
شاید بتوان انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را تنها نهاد تا حدودی مستقل حامی روزنامه‌‌نگاارن در کشور به شمار آورد که گروهی با اعتماد عضو آن هستند، و گروهی با بدبینی از آن فاصله گرفته و آن را آلوده سیاست می‌پندارند. آیا انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در حمایت از روزنامه‌نگاران بازداشتی و تهدید شده، به‌خصوص در اعتراضات سراسری، به درستی عمل کرده است؟ پرسشی که برخی از روزنامه‌نگاران این روزها در فضای مجازی مطرح می‌کنند.  

یک روزنامه‌نگار می گوید روزنامه‌نگاران از منفعل بودن اساتید روزنامه‌نگاری بسیار شکایت دارند. یکی از اعضای سابق انجمن روزنامه‌نگاران تصریح می‌کند انجمن می‌توانست بهتر عمل کند. 

یک روز‌نگار مستقل در ایران که عضو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران هم نیست در این‌باره می‌گوید: «طبق تعریف و شرح وظایف انجمن صنفی، وظیفه این نهاد به طور مشخص پیگیری حقوق و مطالبات صنفی اعضای آن است. به طور مشخص، گروهی که برای مدیریت انجمن انتخاب شدند اقدامی شببیه به آنچه خانه موسیقی و خانه سینما انجام داد، صورت ندادند. یعنی تشکیل کمیته‌ای در خصوص تهیه فهرست از روزنامه‌نگاران بازداشتی، ثبت اطلاعات افراد دستگیر یا احضار  شده‌، اطلاع رسانی در مورد آن‌ها و به روز کردن این اطلاعات صورت ندادند.»

به گفته یک روزنامه‌نگار حوزه اجتماعی در ایران، «اگر وکلای شخصی روزنامه‌نگاران بازداشت شده اقدامی انجام داده باشند، کاری صورت گرفته است؛ در غیر اینصورت، هیچ کاری برای روزنامه‌نگاران انجام نشد است.» 

یکی از اعضای فعلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به «ایران‌وایر» می‌گوید: «انجمن تاکنون با خانواده‌ها در تماس بوده، معاضدتهای حقوقی داشته (در حقوق ایران، معاضدت قضایی جز آن دسته از امکاناتی است که قانون برای افراد ناتوان مالی یا همان معسر در نظر گرفته است) و تلاش داشته در مواردی هم با مقامات قضایی گفت‌وگو کند. کمیته‌ای هم برای پیگیری منسجم‌تر تشکیل شده که جزییات آن به زودی از طریق کانال تلگرامی انجمن اعلام خواهد.»

 

از انجمن صنفی چه توقعی برای حمایت از روزنامه‌نگاران دارید؟
از یک روزنامه‌نگار در ایران می‌پرسیم در صورت بازداشت، توقع دارید انجمن صنفی روزنامه‌نگاران چه حمایتی از شما به عمل آورد؟ 

پاسخ این است:‌ «در مواردی که خبرنگاران دچار مشکل شده‌اند، تنها کاری که انجمن کرده است تشکیل یک کارگروه یا تیمی برای شیخوخیت (ریش سفیدی) بوده است. به این معنا که بخواهند با ریش‌سفیدی مساله را حل کنند. نه اینکه کار نادرستی باشد، ولی عموما اقدام آن‌ها (انجمن) در همین حد بوده است. انجمن یک تیم متشکل از وکلای دادگستری که رسانه را بشناسند، ندارد. به جز آقای «کامبیز نوروزی»، حقوقدان و وکیل دادگستری که عضو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران است، شخص دیگری نداریم.»

به گفته این روزنامه‌نگار، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به تعدادی وکیل نیاز دارد که به طور مشخص  شناخت درستی از فضای روزنامه‌نگاری، رسانه و فضای امنیتی حاکم بر آن داشته باشند. وکلایی خبره که در مواقع ضروری، و نه تنها بحث‌های امنیتی، بلکه در دعواهای حقوقی در حمایت از خبرنگاران استفاده کند و اینکه بدانند با نهادهای امنیتی چطور برخورد کنند و با رده‌های بالای قضایی رابطه خوبی داشته باشند. چون در بسیاری از موارد، نیاز به کار حقوقی ‌نیست، بلکه رابطه سنگ بنای اصلی کار است. 

 

اسامی روزنامه‌نگاران بازداشتی:
۱: نیلوفر حامدی (روزنامه شرق، ۳۰شهریور بازداشت شده در تهران)

۲: مسعود کردپور (روزنامه‌نگار و از مسوولان آژانس خبری موکریان، بازداشت شده در ۲۹شهریور،‌ شهر بوکان، ارومیه)

۳: ویدا ربانی (عکاس خبری، بازداشت شده ۲مهر در تهران)

۴: روح‌الله نخعی (روزنامه‌نگار آزاد، بازداشت شده ۱مهر در تهران)

۵: ایمان به‌پسند (روزنامه‌نگار حق‌التحریر، بازداشت شده ۳۱ شهریور تهران)

۶: فاطمه رجبی (روزنامه‌ هفت صبح چاپ تهران و پایگاه خبری بورسان،‌ بازداشت شده در ۳۱شهریور، در خانه خود در تهران)

۷: یلدا معیری (عکاس خبری آزاد،‌ بازداشت شده در ۲۹شهریور در تهران)

۸: علیرضا خوشبخت( روزنامه‌نگار آزاد در حوزه سیاسی، بازداشت شده در تهران)

۹: مجتبی رحیمی (روزنامه نگار ساکن قزوین)

۱۰: احمد حلبی ساز(عکاس خبری، بازداشت شده در۲مهر،‌ تهران)

۱۱: علیرضا جباری دارستانی (روزنامه‌نگار در خبرگزاری مهر، بازداشت شده در تهران)

۱۲: سمیرا علی‌نژاد( خبرنگار در سیرجان راوی، بازداشت شده در چهارشنبه ۳۰ شهریور)

۱۳: فرشید قربان‌پور(روزنامه‌نگار ادبی و مدیر کتابفروشی مجازی سورن بوک، بازداشت شده در یکشنبه۳مهر، حوالی ساعت سه و نیم صبح در منزل، او روز ۱۶ آذر آزاد شد)

۱۴: نوید جمشیدی (روزنامه‌نگار حوزه اقتصادی در روزنامه آسیا،‌ بازداشت شده نیمه شب ۷مهر در منزل خود واقع در کوی نویسندگان تهران)

۱۵: جبار دستباز (روزنامه‌نگار در کردستان،‌ بازداشت شده در پنج‌شنبه۳۱شهریور، در چهار راه سیروس سنندج توسط نیروهای امنیتی به شدت مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته و ربوده شده است)

۱۶: الهه محمدی (روزنامه‌نگارروزنامه هم‌میهن، ۷مهر بعد از احضار تلفنی در تهران بازداشت شده است)

۱۷: محسن راوری (روزنامه‌نگار در جیرفت، بازداشت شده در ۱مهر)

۱۸: آریا جعفری (عکاس دفتر خبرگزاری ایسنا و مسوول سرویس عکس این خبرگزاری در اصفهان.  روز یک‌شنبه ۳مهر۱۴۰۱، توسط نیروهای امنیتی و در منزل شخصی‌اش بازداشت شده است)

 ۱۹: مهرنوش طافیان (روزنامه‌نگار حوزه محیط‌‌زیست،‌ کارگران، حاشیه‌نشینان است، روز ۵مهر۱۴۰۱ در اهواز بازداشت شد.)

۲۰: شهرام آزموده (روزنامه‌نگار، سردبیر نشریه تالش و معلم است.)

 ۲۱: سیاوش سلیمانی (روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای پیشکسوت ارومیه‌ای، روز ۹مهر۱۴۰۱، توسط ماموران اطلاعات سپاه ارومیه در خانه‌اش بازداشت شد.)

۲۲: صفیه قره‌باغی (روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، ۹مهر در شهر زنجان در محل کار خود بازداشت شد.)

۲۳: البرز نظامی (روز ۱۰مهر در محل کار خود، روزنامه دنیای اقتصاد بازداشت شده است.)

۲۴: علی سالم (مشغول در گروه اندیشه روزنامه شرق است که روز دوشنبه ۱۱مهر۱۴۰۱ دستگیر شده است.)

۲۵: سامان غزالی (روزنامه کرد)

۲۶: بتول بلالی (خبرنگار خبرگزاری فردای کرمان و نشریه محلی پاسارگاد در کرمان است که روز ۳۱شهریور بازداشت و چند روز بعد(۹ مهر) آزاد شد.)

۲۷: فردین کمانگر (روزنامه‌نگار کردستانی و مدیر سابق خانه‌ مطبوعات و رسانه‌های ایران است که ۲۹ شهریور توسط نیروهای انتظامی در سنندج مورد ضرب‌وشتم  قرار گرفته و بازداشت شد.)

۲۸: نسرین حسنی (در بجنورد با روزنامه محلی «اتفاقیه» فعالیت داشته است. در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی فعالیت داشت که سال گذشته نیز دچار پرونده‌های قضایی و روانه دادگاه شد. ۸مهر در بجنورد بازداشت شد.)

۲۹: سمیه مسرور (سرپرست و خبرنگار ایلنا در اصفهان است که روز ۱۶مهر در همین شهر بازداشت شد.)

۳۰: صبا شعردوست (روزنامه‌نگار مستقل که ۱۸ مهر در تهران دستگیر شد.)

۳۱: امید طحان بیدهندی (خبرنگار سابق خبرگزاری مهر، نیمه شب ۱۲ مهر در خانه‌اش در شرق تهران دستگیر شد و به فشافویه انتقال داده شد. ولی هیچ‌گونه وثیقه‌ای برای آزادی او از خانواده‌اش قبول نکردند.)

۳۲: فرخنده آشوری (خبرنگار سابق خبرگزاری فارس که ۲۵ مهر توسط نیروهای امنیتی در شیراز بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد‌.)

۳۳: ماندانا صادقی (روزنامه‌نگار مستقل که ۲۷ مهر با خشونت توسط نیروهای امنیتی در آبادان بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شده است.)

۳۴: فرزانه یحیی‌ آبادی ( خبرنگار مستقل که پیشتر در  خبرگزاری مهر مشغول بوده و بعد از آن نیز  با رسانه‌های محلی از جمله آبادان خبر کار کرده است. او ۲۷ مهر در آبادان دستگیر شد.)

۳۵: مریم مزروعی (عکاس خبرنگار از ۱۳ مهر نزدیکان او نسبت به وی اظهار بی‌خبری کرده و احتمال بازداشت او مطرح شد. کمی بعد خبر آزادی او منتشر شد.)

۳۶: احسان پیربرناش (خبرنگار ورزشی است که ۶ آباندر مازندران بازداشت شد.)

۳۷: ملیحه درکی (عکاس خبری است که ۴ آبان در شیراز دستگیر شد و خانواده او تحت فشار شدید نهادهای امنیتی قرار گرفته‌اند.)

۳۸: سعیده فتحی (خبرنگار ورزشی است که پیشتر در  همشهری فعال بوده است. از ۲۴ مهر تحت بازداشت نهادهای امنیتی است.)

۳۹: وحید شمس‌الدین‌نژاد (خبرنگار arte  و دارای اقامت فرانسه است. ۶ مهر در سقز بازداشت شد و به زندان اوین منتقل شد.)

۴۰: دکتر هاشم موذن زاده (فعال صنفی و رسانه و مدیر مسئول پایگاه خبری پزشکان و قانون، پالنا است . از ۳ مهر در زندان اوین در بازداشت به سر می‌برد.)

۴۱: ٰمرضیه امیری قهفرخی (خبرنگار اقتصادی است و به صورت  آزاد در رسانه‌ها فعال است که از ۸ مهر در اوین و در سلول انفرادی است.)

۴۲: یغما فشخامی (۱۰ آبان بازداشت شده و چند ساعت همراه با همسرش مونا مافی بازجویی شده و  در آخر شب آزاد می‌شود. مجددا در ۱۱ آبان دستگیر میشود. خبرنگار آزاد است قبلا در سایت دیده‌بان مشغول بوده است.)

۴۳: ٰنازیلا معروفیان (خبرنگار در سایت رویداد ۲۴ ، روزنامه مستقل و سایت دیده‌بان. ۸ آبان در تهران دستگیر شده و به بند  ۲۰۹ زندان اوین  منتقل شده است.)

۴۴: آیت عارفی‌نیا (مدیر کانال تلگرامی آبدانان در گذر زمان، احتمال داده می‌شود ۱۱ آبان در ایلام دستگیر شده باشد.  پیش از بازداشت توسط سپاه پیام تهدیدآمیز دریافت کرده است.)

۴۵:امید هرمزی (سازنده پادکست سرخابی و ورزشی‌نویس است. از ۱۲ آبان که دستگیر شده در مکانی نامعلوم است.)

۴۶: مهدی سوفالی (روزنامه‌نگار ورزشی نویس مستقل  است که پیشتر در جهان فوتبال کار کرده است. از ۲۰ مهر به بند ۲۴۰ زندان اوین منتقل شده است.)

۴۷:  محمد زارع فومنی (مدیر مسوول روزنامه صدای اصلاحات  روز ۱۷ مهر ماه بازداشت شده است)

۴۸: فهمیه نظری (روزنامه‌نگار تاریخ - تاریخ ایرانی ، مدتی با وب سایت انتخاب همکاری کرده است از ۲۱ آبان بازداشت شده و از مکان نگهداری او اطلاعی در دست نیست.)

۴۹: پوریا مهدوی‌مقدم (خبرگزاری کار (ایلنا) است که ۳۰ مهر در بروجرد بازداشت شد.)

۵۰: ٰصبا عبداللهی (سردبیر نشریه فمینیستی دانشجویی داد است. ۲۴ آبان در اراک دستگیر شد. از وضعیت و محل نگهداری صبا عبدالهی اطلاعی در دست نیست.)

۵۱: ملیکا قراگوزلو (روزنامه نگار و دانشجوی رشته روزنامه نگاری است. ۹ مهر دستگیر شد. ۲۵ آبان از زندان به بیمارستان روانپزشکی امین آباد بدون اطلاع خانواده و وکیل منتقل شد)

۵۲: مریم وحیدیان (خبرنگار  شبکه شرق  درروزنامه شرق است که ۷ آذر در تهران در یورش به منزل شخصی اش دستگیر شد.)

۵۳: مهدی امیرپور (خبرنگار ورزشی  ماموران امنیتی ساعت ۲ نیمه شب ۶ آذر  به خانه آنها حمله کرده و مهدی امیرپور را بازداشت و به زندان اوین منتقل کرده‌اند. او ۱۵ آذر آزاد شد.)

۵۴: ٰرضا اسدآبادی (خبرنگار کارگری ایلنا است. ۲ آذر در تهران از سوی ماموران اطلاعات سپاه در خانه خود بازداشت، و به مکان نامعلومی منتقل شد.)

۵۵: نسترن فرخه (خبرنگار روزنامه شرق ۶ آذر در تهران مأموران با حضور در منزل نسترن فرخه او را بازداشت و تلفن همراه او و خانواده و لپ‌تاپش را ضبط کردند.)

۵۶: حسین یزدی ( مدیر کانال خبری «ایران تایمز» و تارنمای «مبین۲۴» است. او ۱۴ آذر به  الف-طا در زندان دستگرد اصفهان منتقل شد.)

۵۷: فاطمه باباخانی (خبرنگار پیام ما است که در نخستین تجمع اعتراضی به مرگ مهسا امینی ۲۷ شهریور در تهران مقابل مجلس شورای اسلامی بازداشت و روز بعد آزاد می‌شود.)

۵۸: کامیار فکور(خبرنگار حوزه محیط زیست خبر آنلاین و فعال کارگری در ۱۵ آبان بازداشت شده است)

۵۹: حسین اسماعیلی (عکاس مطبوعات در روز ۱۹ مهر در خیابان بازداشت شده و هم اکنون در زندان تهران بزرگ است.)

۶۰: محسن احمدی زاده (روزنامه‌نگار محلی در جیرفت، که روز ۱مهر بازداشت شده است)

 متاسفانه عکسی از ایشان پیدا نکردیم. در صورتی که اطلاعات بیشتری از ایشان دارید با این آدرس ایمیل تماس بگیرید: [email protected]