برخی روزنامهنگاران شاغل در مجموعه روزنامه همشهری از احضار خود به بخش حراست این روزنامه و گزینش آنها و سوال در خصوص چرایی حضور نداشتن در مراسم نماز جمعه، شرکت کردن یا نکردن در انتخابات و دلیل ازدواج نکردن آنها سوالهایی را مطرح کردهاند. برخی طرح این سوالات از سوی حراست روزنامه همشهری را دلیل ریاست شهردار جدید تهران، علیرضا زاکانی عنوان کرده و به «خبرنگاری جرم نیست» گفتهاند این کار دخالت در زندگی شخصی آنها محسوب شده و در عین حال تهدیدی برای ادامه همکاری آنها در مجموعه روزنامه همشهری محسوب میشود.
فشار و سرکوب امنیتی روزنامهنگاران در ایران طی چند سال اخیر و بهویژه از پایان دوران اصلاحات (دولت محمد خاتمی) و آغاز به کار دولت «محموداحمدینژاد»، فضای ناامن و پرالتهابی برای اهل قلم و رسانه به همراه داشته است.
روزنامهنگاران در این برهه با انواع سرکوبها و تهدیدها مواجه شدهاند. تعطیلی مکرر روزنامهها و تهدید روزنامهنگاران و حتی اعضای خانوادههای آنها از جمله مواردی بوده که همواره فضای نامطمئنی برای این طیف به همراه داشته است.
به تازگی اما برخی روزنامهنگاران در ایران از بازجوییهای جدید سخن گفتهاند که به خصوصیترین بخشهای زندگی آنها مربوط میشود؛ تفتیش افکار و تمایلات سیاسی تا نحوه زندگی کردن آنها. «محسن ظهوری» در روزهای گذشته در حساب کاربری خود در توییتر با اشاره به تفتیش عقاید شخصی روزنامهنگاران در روزنامه همشهری نوشته است: «این خبر انگار خیلی جدیه. گزینش ترتیب دادن و از خبرنگارهای همشهری پرسیدن چرا نماز جمعه نرفتی، فلان تاریخ رای ندادی، چندتا سوره قرآن حفظی و چرا مثلا طلاق گرفتی یا ازدواج نکردی؟»
یکی از روزنامهنگاران شاغل در همشهری در گفتوگو با «خبرنگاری جرم نیست» میگوید ماموران حراست مجموعه همشهری در زندگی شخصی آنها کنکاش کردهاند و با احضار خبرنگاران، از آنها درباره مسایلی خصوصی همچون طلاق، زندگی مجردی یا کیفیت عکس شخصی در شبکههای اجتماعی پرسیدهاند.
از زمان تغییر اعضای شورای شهر تهران و سپس انتصاب شهردار جدید برای پایتخت ایران، مدیران شرکتها و سازمانهای زیرمجموعه شهرداری تهران روزبهروز درحال تغییر و جابهجایی هستند و افرادی با دیدگاههای نزدیکتر به حکومت ایران در راس کار قرار میگیرند.
روزنامه و موسسه همشهری نیز به عنوان اصلیترین رسانه تحت مدیریت شهرداری تهران، پس از شهردار شدن «علیرضا زاکانی»، دستخوش تغییرات شد تا «مهدی مذهبی» به مدیرعاملی و سردبیری روزنامه همشهری برسد؛ فردی که سابقه فعالیت او در وبسایت «تبیان»، متعلق به سازمان تبلیغات اسلامی و همکاری چندین سالهاش با «کمیل خجسته»، مدیرعامل این وبسایت که در زمینههای «ترویج زندگی شیعی» و «همسریابی اسلامی» فعالیت میکند، نشاندهنده خط فکری و وابستگی او است. کمیل خجسته برادرزاده همسر «علی خامنهای»، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران است.
حالا با استقرار مهدی مذهبی در روزنامه و موسسه همشهری، خبرها حاکی از احضار خبرنگاران این روزنامه به واحد «حراست» و پرسشها و تهدیدهای غیرعادی از سوی ماموران امنیتی هستند.
این اتفاق درحالی رخ داده است که این خبرنگاران در ماه تیر امسال و در آخرین روزهای مدیریت «نیلوفر قدیری»، قراردادی را تا ماه فروردین با مجموعه همشهری منعقد کردهاند و احضارهای حراست همشهری پس از انعقاد قرارداد، خلاف روال معمول و قانون به نظر میرسد.
یکی از روزنامهنگاران زن شاغل در تحریریه روزنامه همشهری که نخواست نامش فاش شود، به «خبرنگاری جرم نیست» میگوید از آنها خواستهاند با شناسنامه خود به حراست مجموعه مراجعه کنند.
به گفته او، دو مامور امنیتی از آنها سوالاتی پرسیدهاند که واقعا حیرتانگیز بوده است؛ از جمله این که چرا عکس صفحه کاربری این روزنامهنگاران در اینستاگرام با روسری است و نه مقنعه.
بنا بر گفته خبرنگاران همشهری، ماموران امنیتی مستقر در بخش حراست روزنامه با بررسی شناسنامه روزنامهنگاران، در مورد عدم شرکت آنها در انتخابات سوال پرسیده و به آنها اتهام «ضد نظام»، «ضدانقلاب» و «ضد رهبری» زدهاند.
به گفته روزنامهنگاری که «خبرنگاری جرم نیست» مصاحبه کرده، از او در خصوص چرایی مجرد بودن و این که تنها زندگی میکند، سوال پرسیده شده است.
ماموران حراست روزنامه همشهری طرح این سوالات را جزو وظایف سازمانی آنها عنوان کرده و گفتهاند کارمندان و همکاران شهرداری تهران میبایست متعهد به نظام اسلامی باشند.
این روزنامهنگار همچنین میگوید: «به یکی از روزنامهنگاران گفتند چرا از همسرش جدا شده است و به شوهر سابق او هم زنگ زده و پرسیده بودند چرا همسرت را طلاق دادهای. این سوالات واقعا عجیب و گیج کنندهاند و یادآور نوع حکومت طالبان و داعش. یکی از ماموران از من پرسید چندتا سوره قرآن را حفظ هستم! با تعجب گفتم هیچی. بعد پرسید چرا به نمازجمعه نمیروم؟ گفتم چون دوست ندارم و نمازخوان نیستم. گفت کسی که نمازخوان نیست و به خدا و پیغمبر اعتقادی ندارد، چهگونه میتواند خبرنگاری صادق و حافظ منافع مردم باشد؟! گفتم مگر همه خبرنگارانی که در دنیا حقیقت را منتشر میکنند، مسلمان هستند؟ پاسخش چسباندن اتهامی دیگر بود و این که من از دین اسلام خارج شدهام و کافر هستم! آخرش با بغض و عصبانیت بیرون آمدم.»
به گفته این روزنامهنگار، نوع سوالات مطرح شده، پیامد تغییر مدیریت شهرداری تهران و روزنامه همشهری است که موجب امنیتیتر شدن ارکان مختلف شهرداری شده است.
او همچنین اضافه میکند: «این احضارها و پروندهسازیهای امنیتی برای اعضای تحریریه همشهری، تنها به این دلیل است که عید سال بعد ما را اخراج کنند و با بهانههای امنیتی و مذهبی از زیر بار تمدید قرارداد یا تبدیل به قرارداد دایمی شانه خالی کنند. بعد هم یکسری از دوستان و آشنایان خود را استخدام رسمی میکنند که دولتهای دیگر نیز نتوانند آنها را کنار بگذارند؛ درست مانند اتفاقاتی که در دولت محمود احمدینژاد رخ داد. چرا این دخالتهای امنیتی در زندگی شخصی خبرنگاران در چندسال گذشته به این شدت رخ نداده بود؟ چون مدیران همشهری از قشر امنیتی و وابسته به سپاه پاسداران نبودند. اما حالا کسی مدیرمسوول و سردبیر شده که خودش سالها پروندهسازی کرده است.»
«پژمان موسوی»، روزنامهنگار و عضو «انجمن روزنامهنگاران استان تهران» نیز در واکنش به این اتفاق، در توییتر نوشت: «مدیریت جدید روزنامه همشهری برای تبدیل وضعیت تعدادی از خبرنگاران حرفهای و با سابقه خود، گزینشی ترتیب داده با بیربطترین پرسشهای ممکن. پرسشهایی که معنایی جز تجسس در زندگی شخصی آنها ندارد و فرسنگها از کار رسانهای دور است. امیدوارم یکی پیدا شود و در این باره توضیح دهد. فرقی نمیکند موضوع تغییر وضعیت و برخوردهای حراستی در دوران مدیریت قدیم آغاز شده یا جدید، که حتما آغازش در دوره پیش بوده، مهم، ایستادن در برابر پلشتیهاست. کسی حق ندارد از روزنامهنگاران تجسس کند. ملاک جذب، استانداردهای حرفهای است نه پرسشهایی که تنها در شان پرسشکنندگان است.»